Door: Jos Overschie

In de reeks ‘Pompmoordenaars’ onderzoeken we de 13 meest voorkomende oorzaken van centrifugaalpompfalen en kijken we naar handvaten om deze ‘killers’ te bestrijden. Elke week zullen we een nieuwe, nog grotere moordenaar onder de loep nemen. Ons doel: minder sterfgevallen door het delen van elkaars kennis en ervaringen, want net als u proberen we elke dag bij te leren.

We zijn alweer toe aan pompmoordenaar nummer 1. En zoals je mag verwachten, doet deze pompmoordenaar zijn titel eer aan. Laten we hem even aankondigen: Putvormige kraters aan het einde van de waaierschoepen? Overmatig pompgeluid dat klinkt als “knikkers in het pomphuis”? Drukschommelingen die zichtbaar zijn op de manometer? Onverklaarbare drukschommelingen in de persleiding? Pompassen die breken? Jawel, daar is hij dan, de grootste pompmoordenaar aller tijden: Een pomp die teveel rechts in zijn curve draait.

Bron: “Gebroken as” – Oveducon.

Iedere centrifugaalpomp is op een specifieke capaciteit en opvoerhoogte ontworpen. Dit ontwerppunt is in de pompcurve gemakkelijk terug te vinden door te kijken naar de efficiëntie in de pompcurve. Daar waar de efficiëntie de hoogste waarde heeft, bevindt zich het ontwerppunt van de pomp.

Als de pomp op het hoogste rendementspunt geselecteerd kan worden, zal de pomp een optimale levensduur behalen bij zo laag mogelijke onderhoudskosten en energiekosten. Je zult je afvragen: “Wie wil dat nou niet?” In de praktijk zien we dat de pomp vaak niet op dit punt geselecteerd wordt of uiteindelijk blijkt te draaien.

Hoe ontstaat dit fenomeen?
Het teveel rechts in zijn curve draaien van een pomp kan veroorzaakt worden door één van de, of een combinatie van, verschillende factoren. Zo zien we vaak dat een pomp te klein gekozen is om kosten te besparen. De reactie die we krijgen, is dan vaak: “Maar hoezo? Hij verpompt toch gewoon de capaciteit en opvoerhoogte die ik wil hebben?” Ja, dat klopt, maar het is wel de vraag hoelang de pomp dat nog blijft doen, want voor je het weet kun je weer een nieuwe aanschaffen. De levensduur wordt namelijk ernstig ingekort.

Bron: “Rekenschijf” – Oveducon.

Hiernaast kan het zo zijn dat de berekende leidingverliezen niet kloppen. Als de berekende leidingverliezen in theorie hoger blijken te zijn dan in de praktijk, dan zal het werkpunt waarop de pomp zal functioneren, naar rechts opschuiven in de grafiek. Dit is een zone waar je niet wilt zitten met je pomp!

Wat zijn de gevolgen?
De gevolgen, zoals je van deze ‘killer’ mag verwachten, zijn groot. Een pomp die teveel rechts in zijn curve draait zal in korte tijd een aanzienlijk minder rendement geven. Daarnaast zal de NPSHr hoger zijn en zullen er verhoogde krachten ontstaan op de waaier en de as. Tevens heeft een pomp die teveel rechts in zijn curve draait, een verhoogde kans op cavitatie; meer over dit verschijnsel is te lezen in pompmoordenaar 4.

Bron: “Kraterpatroon ontstaan door cavitatie” – Praktijkfoto Oveducon.

Hoe is dit te bestrijden?
Natuurlijk is ook deze pompmoordenaar te bestrijden. Als een pomp bewust te klein gekozen is, heeft dat als grote voordeel dat de aanschafprijs lager is, maar het resultaat is een pomp met een sterk verkorte levensduur en hogere onderhoudskosten. Wat dit betreft is de rekensom heel snel gemaakt.

Bij de bestrijding van deze oorzaak kun je als verkoper een cruciale rol spelen. Vroeger, toen ik nog commercieel technisch adviseur was, had ik regelmatig klanten die alleen maar de goedkoopste optie wilden. Soms lieten ze de offerte van de concurrent gewoon op tafel liggen, met de tekst natuurlijk mijn kant op. In dat soort situaties heeft mijn kennis van zaken voor de klant veelvuldig zijn meerwaarde bewezen. Als je in zo’n situatie namelijk kunt aantonen wat de gevolgen zijn van het kiezen van de ene (te kleine) pomp boven de andere, kun je de klant helpen de juiste beslissing te nemen. Op de iets langere termijn zal een goed geselecteerde pomp namelijk altijd goedkoper blijken te zijn dan de iets hogere investering op het moment van keuze bij de inkoop deed vermoeden. Misschien weleens van het gezegde gehoord: “De vreugde om een lage prijs duurt maar even, de vreugde om een goede kwaliteit een heel leven”. Dit is zeker ook bij een pompselectie van toepassing. In het ergste geval gaat de klant tóch voor de offerte met de te klein gekozen pomp, snijdt zichzelf in de vingers en zal uiteindelijk de keuze maken voor een pomp die binnen het AOR gebied geselecteerd is.

De tweede oorzaak: de berekende leidingverliezen kloppen niet, is in veel gevallen te voorkomen. Zo kom ik in de praktijk nog weleens tegen dat er al een pomp is aangeschaft voordat men de leidingverliezen heeft berekend. Dit kan helemaal niet en deze manier van selecteren is vragen om ellende. De keuze uit beschikbare leidingdiameters is veel kleiner dan het aanbod pompgrafieken. Bereken daarom eerst de leidingverliezen en ga dan pas op zoek naar een passende pomp. Probeer altijd in de berekening van de leidingverliezen, de praktijksituatie zo dicht mogelijk te benaderen om de installatie optimaal te laten functioneren.

Bron: “Leidingnetwerk” – Oveducon.

Soms kost het wat moeite om aan de juiste gegevens te komen, maar het betaalt zich terug om hierin doortastend te handelen. De leidingverliezen zijn namelijk bepalend voor het werkpunt waarop de pomp gaat functioneren.

Bron: “Leidingverliezen zijn hoger dan berekend” – Oveducon.

Worden de leidingverliezen in de praktijk hoger, schuift het werkpunt in de pompcurve op naar links, waardoor de capaciteit kleiner wordt en de opvoerhoogte hoger.

Bron: “Leidingverliezen zijn lager dan berekend” – Oveducon.

Worden de leidingverliezen lager, schuift het werkpunt in de pompcurve op naar rechts, waardoor de capaciteit groter wordt en de opvoerhoogte lager.